Psikanalitik Grup Terapisi (Grup Analizi), Siegmund Heinrich Foulkes ve Wilfred Ruprecht Bion’un 1940’lardaki özgün çalışmaları ile başlamıştır. Birincil olarak psikanalitik kuramlardan kaynak alan bir tedavi yöntemi olduğu gibi, diğer psikoterapi kuramları ile uyum ve entegrasyon içindedir. Yoğun ve derinlemesine bir çalışmayı sağlamak için tasarlanmış, bireyin iç dünyası ile karşılaşmasını ve bu dünyanın diğeri ile olan ilişkisini anlamayı amaçlamıştır.
Psikanalitik Grup Terapisi (Grup Analizi), Kuramcı ve Kurucuları
Sigmund Henry Foulkes
Alman-İngiliz psikiyatrist ve psikanalisttir. İsmi Alman pasaportunda Siegmund Heinrich Fuchs, İngiliz pasaportunda ise Siegmund Heinrich Foulkes olarak geçer. 1898’de Karlsruhe’de doğmuş olan Foulkes, 1976 yılında 77 yaşındayken Londra’da vefat etmiştir. 1923’de Heidelberg, Munich am Main Üniversitesi tıp fakültesinden mezunu olmuştur. 1924’de pediatri bölümündeki tezini bitirmiş ve Goldstein ile nöroloji bölümünde intörn olarak çalışmaya başlamıştır. Viyana’da Otto Pötzl ve Paul Schilder ile psikiyatri alanında beraber çalışmıştır. Bu dönemde Gestalt psikolojisi ve grup terapileri ile ilgilenmiştir. Freudyen Psikanalize olan ilgisi sonucu Landauer’in tavsiyesi ile Viyana’ya gitmiştir (Hakemm, 2008). Helene Deutsch ile analizinden geçmiş, Hermann Nunberg tarafından süpervize edilmiştir. 1920’lerden itibaren yoğun şekilde hastaları ile psikanalitik divan çerçevesinde çalışmıştır. 1930’dan sonra da Frankfurt Enstitüsü’ne psikanalist olarak katılmıştır.
Ancak 1933’de Hitlerin artan baskısı sonucu, Ernest Jones’un davetiyle eşi ve üç çocuğu ile birlikte İngiltere’ye sığınmacı olarak göç etmiş, ardından İngiliz Psikanaliz Topluluğu üyesi olmuştur (Foulkes, 1990). Devon’un Exeter şehrinde 1939’da ilk analiz grubunu yöneten Foulkes, 1942 yılında Northfield Birmingham Psikiyatri Hastanesi’nde grup analizini geliştirmiştir. Burada, İkinci Dünya Savaşı sırasında cephede travmatik deneyimleri oluşan askerler ile çalışmış, daha sonraki çalışma hayatını ise Londra’da St. Bartholomew Hastanesi’nde emekli olduğu 1963 yılına kadar sürdürmüştür. Foulkes emekli olmadan önce 1952’de Analitik Grup Topluluğunu (GAS) kurmuş, emekli olduktan sonra ise 1971’de Grup Analizi Enstitüsünü (IGA) Londra’da kurmuştur. Hem GAS hem de IGA grup analizinin dünyaya açılmasına ve birçok ülkede grup analistlerinin yetişmesine vesile olmuştur (Foulkes, 1990). Foulkes (1964), yirmili yaşlarının ortalarında Trigant Burrow’un yazılarını okuduktan sonra, grup analizinin ilk defa bir tedavi şekli olarak aklına yerleştiğini söyler.
Bundan 15 yıl sonra ilk terapi deneyimini gerçekleştirecektir. Foulkes, Burrow dışında grup analizi fikrinin gelişmesinde, izlediği bazıtiyatro oyunlarından da ilham aldığını belirtmiştir. Pirandello’nun ‘Six Charecters in Search of An Author’ ve Maksim Gorki’nin ‘Diptekiler’ oyunundan oldukça etkilendiğini yazmıştır. Diptekiler oyunuyla ilgili şöyle söylemiştir: ‘Kahramansız bir oyun, sahnede lidersiz bir grup, güçlü ve adsız kuvvetler tarafından yönlendirilen’ (Foulkes, 1964). Bu oyunun, kendisini, tiyatronun ve günlük yaşamın patojenik ve terapötik güçleri hakkında düşündürdüğünü belirtmiştir. Foulkes, 1926 yılında Sigmund Freud’a bir mektup yazmış ve analitik grup psikoterapisi konusundaki fikirlerinden bahsetmiştir. Ancak Foulkes’un grup analizi fikri esasen Frankfurt okulunda şekillenmiştir (Foulkes, 1990).
Wilfred Ruprecht Bion
26 yaşında Rickman ile psikanalizine başlamış, bu süreçte psikiyatriye ve psikanalize yönelmiştir. Queen Collage’da aldığı tarih eğitiminin ardından psikanalist olma isteğiyle University Collage of London’da tıp eğitimi görmüştür. Mezuniyetinden sonra Tavistock Kliniği’nde psikoterapi eğitimi görmüş, İkinci Dünya Savaşı’nda psikiyatri kliniğinin rehabilitasyon bölümünde şeflik yapmıştır. Evden uzak olduğu dönemde karısının doğum sırasında hayatını kaybetmesi üzerine Melanie Klein ile ikinci kez psikanalizden geçmiş, 1962-1965 yılları arasında ise İngiliz Psikanaliz Derneği’nin başkanlığını yapmıştır. Bion da Freud gibi bireyin psikolojisinin aynı zamanda intrapsişik bir grup psikolojisi olduğunu düşünür. Yani bireyin psikolojisi, bireyin diğer bir nesne ya da nesnelerle kurduğu ilişkinin türevidir. Foulkes’la, psikolojinin bireysel ve grupsal iki yönü olduğu konusunda hemfikirdir. Bion grup kuramında hastalığı, hastaların grup üyesi olarak işlev görmelerinde yetersizlik olarak düşünür (Bion, 1961). Bion’un grup çalışmalarında ilgisini çeken şey, grup içinde bir etkinliği gerçekleştirmek için bir araya gelen bireylerin, etkinliği gerçekleştirmemek için ellerinden geleni yapmalarıdır. Böylece grup üzerine Freud ve Klein’ın kuramlarını temel alarak özgün bir kuram geliştirir. Ona göre grup durumu varoluşsal bir gerekliliktir ve ‘kapsanma’ ihtiyacına karşılık gelir. Bion’un kuramının ana fikri her grupta iki grubun var olduğudur. Bunlara ‘Çalışma Grubu’ ve ‘Temel Varsayım Grubu’ adını verir (Brown, 2006).
Bion’un grup kuramında çatışma aracılığıyla dönüşüm ve ilerleme sağlanacaktır. Yeniyle eskinin, özgünle değişenin, hamla işlenmiş olanın bileşimini sağlayacak olan, ruh halini haz ilkesi uykusundan uyandıracak, düşünme işlevini araç olarak kullanacak olan gerçeklik ilkesini ön plana çıkarır. Ona göre bilgiye sahip olunduğuna dair inanç ölüm dürtüsünün (thanatos) (Freud, 2001), bilmeyi arzulamaktan vazgeçmeme çabası ise yaşam dürtüsünün (libido) hizmetindedir (Bion, 1961).
‘Grup analizi, psikanaliz ile aynı nedenlerden dolayı diğer terapi biçimlerinden ayrı tutulmalıdır. Psikanalitik grup terapisi amacı ve etkinliği bakımından rahatlamaya dayalı, güvence sunan, cesaretlendirme gibi semptoma odaklı bir tedavi yöntemi değildir. Bu terapide bir katman açılır ve çok temelden nevrotik çatışmalar ve acılarla ilgilenilir.
Psikanalitik grup terapisi, ego ve süperego fonksiyonunu değiştirme ve libidoyu yayma, karakter yapısının temelini mobilize etme, kişilik üzerine radikal değişiklikler sağlayabilme veya kişiliğin önemli ölçüde değişmesini mümkün kılabilmeyi amaçlar. Dolayısıyla psikanalitik grup terapisi ancak psikanaliz veya benzeri, derin çalışan bir psikoterapi yöntemi ile kıyaslanabilir’ (Foulkes, 1946, 1964).
