Öfke, incindiğimizde, istek ya da ihtiyaçlarımız engellendiğinde ya da işler beklediğimiz gibi gitmediğinde, haklarımız ihlal edildiğinde yaşadığımız duygudur. Uygun ifade edildiğinde doğal ve sağlıklı bir duygudur. Kontrolden çıktığında ise son derece yıkıcı (saldırganlık, şiddet, taciz, öldürme vb.) bir hal almaktadır. Yıkıcı öfke, kişinin hem kendi hayatını hem de başkalarının hayatını mahvetme noktasına gelebilmektedir. Öfkeyi tetikleyen bazı durumları şu şekilde maddeleyebiliriz: Engellenmek, hayal kırıklığı, çaresizlik, hastalık, madde kullanımı, tehdit edilmek, saldırıya uğramak, yalan veya aldatılma, değersiz görülmek, umursanmamak, sevilen birinin kaybı, kıyaslanmak, haksızlığa maruz kalmak. “Öfke duygumu nasıl yaşıyorum?”, “Öfkelendiğimde ne yapıyorum?” gibi sorulara vereceğimiz cevap, bizim öfke ifade biçimimizin sağlıklı biçimde yansıtıp yansıtmadığınızı ortaya koyacaktır. Öfkenin farkına varıp kendinizi, duygunuzu tanımlıyor ortamdan uzaklaşıp kontrol altına almaya çalışıyorsanız sağlıklıdır. Fakat hem kendinize hem başkalarına zararı kapsıyorsa sağlıklı yaşanmıyor demektir.
Öfke ile Baş Etmek
Bu Makaledeki Başlıklar
Sizde öfke uyandıran durum ya da kişilerle karşılaştığınızda susmak ya da patlamak size çözüm sunmayacağı gibi, daha çok zarar da verebilir. Böyle durumlarda aşağıdaki alternatif yolları kullanabilirsiniz.
-
- Öfkenin gerçek kaynağını bilmek önemlidir. Öfkenizi yönelttiğiniz kişi ya da durumun, gerçekten öfkenizin kaynağı olup olmadığını kontrol edin.
-
- Bazı durumlarda öfke gösterdiğimiz durum ya da kişi, asıl bizi öfkelendiren şey olmayabilir.
-
- Öfkenizi ifade etmek için doğru yer ve zamanı seçmek kadar, iletişim kurma biçiminizin farkına varmak da oldukça önemlidir.
-
- Kendinizi ifade etmeye çalışırken sakin olmaya çalışın. Yüksek sesle ya da bağırarak konuştuğunuzda, karşınızdakilerin vermek istediğiniz mesajı doğru almaları zorlaşmaktadır.
-
- Sakin kalmak aynı zamanda karşınızdaki kişiyi de daha iyi dinlemenizi sağlayacaktır.
-
- Sizde öfke uyandıran durumları açıklamak için “ben dili”ni kullanmaya, konunun sizin üzerinizdeki etkisini anlaşılır kılmaya özen gösterin. “Fikrimi almadan hareket ettiğinde beni önemsemediğini hissediyorum.” gibi.
-
- İletişim kurmaya çalışırken probleme değil çözüme odaklanmaya çalışın. Sizde öfke uyandıran durumu ortadan kaldırmak için nasıl bir çözüm istediğinizi düşünün ve açıklayın. Karşınızdaki kişilerin de çözüm bulmasına izin verin.
-
- Öfkeniz kontrol edilemeyecek noktaya gelirse;
-
- İçinde bulunduğunuz durumun farkına varmak için bir an için durun ve ne durumda olduğunuzu gözlemleyin.
-
- İçinde bulunduğunuz ortam ve çevreyi gözlemleyerek odak noktanızı dağıtmaya çalışın.
-
- Bir öfke patlaması yaşadığınızda, duygularınızı harekete dökmeden önce içinizden 10’a kadar sayın.
-
- Eğer mümkünse bulunduğunuz ortamdan uzaklaşın.
-
- Odadan/evden dışarı çıkmak, temiz hava almak, biraz yürüyüş yapmak sakinleşmenize yardımcı olacaktır.
-
- Eğer ortamdan uzaklaşma imkânınız yoksa derin nefes alarak ve bedeninizi rahat bir pozisyonda tutarak sakinleşmeye çalışın.
-
- Zihninize sizi mutlu eden kişi, durum veya mekânları getirerek orada/onlarla olduğunuzu hayal etmek sizi sakinleştirebilir.
-
- Öfkeniz yatıştığında; neden böyle bir ani öfke yaşamış olabileceğinizi, bu durumla baş etmek için neler yaptığınızı ve başka neler yapılabileceğini iyi değerlendirin.
Tedavi
Öfke ile ilgili problemlerinizi çözmekte zorlanıyor, iş/okul hayatında ve özel ilişkilerinizde öfke sebebiyle yaşadığınız sıkıntılarla iyi bir şekilde başa çıkamadığınızı ya da öfkenizi hiç ifade edemediğinizi düşünüyorsanız, bir uzmandan yardım almayı düşünebilirsiniz.
Öfke kontrolü sorununun altında yatan nedenlerin kapsamlı biçimde değerlendirildiği görüşmelerden sonra psikoterapiler ve/veya farmakolojik müdahaleler bakımından en uygun tedavi protokolü belirlenir.
Kontrolsüz ve yıkıcı öfkeye en korkunç biçimleriyle ve süreğen biçimde maruz kalan kadınların, kadına şiddetin engellenmesi, kadının güvende olması için çalışan dernek ve kuruluşlara başvurabileceklerini (mor çatı) unutmamak gerekir.
Eşiniz, sevgiliniz, partneriniz öfkesini kontrol edemeyen ama aynı zamanda bu konuda içgörüsüz, yardım kabul etmeyen biri olabilir. Kendinizi onu destek almaya ikna etmeye çalışan bir konumun içinde bulabilirsiniz. Öncelikli olanın psikolojik ve fiziksel her türlü şiddete karşı kendinizi korumak olduğunu unutmamanız çok önemlidir.
