Travma Sonrası Stres Bozukluğu çoğu insanın farkında olmadığı ancak kronik bir durum olarak tanımlanan bir psikolojik bozukluktur. Bu rahatsızlık gerçek veya hayal edilen ciddi tehlikelerin ölüm korkusunun, travmanın veya başkalarının ciddi zorluklarının yaşandığı durumlarda ortaya çıkabilir. Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişiler, tehlike, endişe ve kaygı hisleri yaşarlar. Bu durumu yaşayan kişiler, düşünceleri ve duyguları kontrol etme güçlerini de kaybedebilirler.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Teşhisi
Bu Makaledeki Başlıklar
Travma sonrası stres bozukluğu teşhisi, belirtilerin öngörülen sürede kendiliğinden ortadan kalkmaması durumunda konulabilir. Belirtileri kişinin yaşadığı travmaya bağlı olarak çok farklı olabilir ve kişi kendini fiziksel, psikolojik, davranışsal veya sosyal alanlarda gösterebilir. Fiziksel belirtiler arasında uykusuzluk, kalp çarpıntısı, nefes darlığı, huzursuzluk ve kas gerginliği bulunmaktadır. Aynı zamanda, travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişiler, korku, öfke, üzüntü, suçluluk, kaygı, gerginlik, depresyon ve karamsarlık gibi psikolojik belirtiler de yaşayabilirler.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisindeki Amaç Nedir
Travma sonrası stres bozukluğu tedavisindeki amaç, travmaya bağlı belirtileri azaltmak ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi birçok farklı yöntem kullanılarak uygulanabilir. Bu yöntemler arasında, kognitif davranışçı terapi, grup terapileri, psikodrama ve antidepresan ilaçlar yer almabilir. Bu yöntemlerin her biri hastanın travmayla bağlantılı belirtilerini azaltmaya ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir. Travma sonrası stres bozukluğu giderek daha fazla tanımlanmakta ve tedavi edilmektedir. Ancak, bu rahatsızlıkla başa çıkmak için çevresel destek ve ilginin önemi çok büyüktür. Bu nedenle, travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişilerin, profesyonel yardım almalarının yanı sıra, aileden, çevreden destek alarak bu süreci sağlıklı bir şekilde yönetmesinde fayda vardır.
TSSB Semptomları Nelerdir
Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşanılan bir travma sonrasında kişinin normal hayatını sürdüremeyecek kadar şiddetli stres semptomları yaşadığı bir psikiyatrik rahatsızlıktır. TSSB, doğal afetler, savaş, cinsel saldırı, fiziksel şiddet, trafik kazası gibi olaylar sonrasında ortaya çıkabilir. TSSB semptomları, kişinin yaşadığı travma ile ilgili tekrarlayan hatıralar, kabuslar, panik ataklar, kaçınma davranışları, anksiyete ve depresyon gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu semptomlar, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve iş, okul veya sosyal hayatta zorluklara neden olabilir. TSSB tedavisinde, bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve ilaç tedavisi gibi yöntemler kullanılabilir. BDT, kişinin travmayla ilgili düşüncelerini ve davranışlarını değiştirmeyi hedefleyen bir terapi yöntemidir. İlaç tedavisi ise semptomları hafifletmek için kullanılır ve antidepresanlar, anksiyolitikler ve uyku ilaçları gibi çeşitli ilaçlar kullanılabilir. TSSB semptomlarının erken teşhisi ve tedavisi, uzun süreli olumsuz etkilerin önlenmesinde önemlidir. Ancak, TSSB ile mücadele eden kişilerin birçoğu, semptomlarının farkında bile değillerdir. Bu nedenle travma sonrasında yaşanan herhangi bir stres veya anksiyete belirtisi, bir psikiyatrist veya psikologla konuşulması gereken bir durumdur.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri
Travma sonrası stres bozukluğu; travmayı yaşamış bireylerde, normal yaşama sürecine adapte olmakta güçlük çekilmesi ve travmatik bir olayın etkisine karşı direnç göstermekte zorlanılması durumudur. TSSB, çoğu zaman belirli bir olaya atfedilir. Bular ise cinayet, kazalar, doğal felaketler, savaş, özellikle de tecavüz gibi olaylar çok fazla ve ağır belirtileri olan kronik stres durumu da mevcuttur. TSSB’nin belirtileri, kişinin fiziksel, duygusal ve zihinsel dengesini bozabilir. Bireyin, travma sonrası yaşadığı fiziksel ve psikolojik etkiler çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Fiziksel belirtiler, baş dönmesi, kalp çarpıntısı, baş ağrısı, terleme, kas gerginliği, titreme gibi fiziksel semptomlardır. Duygusal ve psikolojik belirtiler ise, travmatik olayın etkileri nedeniyle yaşanan öfke, depresyon, tekrarlayan travmatik anılar, stres, kaygı, özgüven eksikliği, kendini suçlama, uykusuzluk ve intihar gibi duygusal ve psikolojik bozukluklardır.
TSSB’NİN Tipleri Nelerdir
TSSB’nin tipleri bağımsız olarak belirlenmiş üç farklı tipten oluşur. Bunlar, önceki travma olayının kapsamı ve etkileriyle belirlenir.
-
- Acut Travma Sonrası Stres Bozukluğu (ATSB): Bu tipte belirtiler, travma olayından yaklaşık bir ay sonra ortaya çıkar. ATSB, belirtilerin en yoğun şekle sahip olduğu ve daha kısa süreli bir bozukluk olduğu için, bu tipte yaşanan travmalardaki kişilerin daha hızlı bir şekilde iyileşmesi mümkündür.
-
- Subakut Travma Sonrası Stres Bozukluğu (STSB): STSB, yaklaşık bir ay ile iki yıl arasında belirtileri olan bir tiptir. STSB, ATSB’ye göre daha uzun süreli ve daha hafif belirtileri olan bir tiptir.
-
- Kronik Travma Sonrası Stres Bozukluğu (KTSB): KTSB, iki yıldan uzun süren ve daha ağır belirtileri olan bir tiptir. KTSB, travma olayından çok daha uzun süre sonra ortaya çıkabilir ve bu belirtilerin giderilmesi daha uzun sürebilir.
-
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kaç Ay Sürer? Travma sonrası stres bozukluğu genellikle travma olayından yaklaşık bir ay sonra ortaya çıkar ve üç farklı tipten oluşur. Travmayı yaşamış kişinin, önceki travma olayının kapsamı ve etkilerine göre, iyileşme süreci değişebilir. ATSB ,STSB ve KTSB olarak üç ayrı tipte sınıflandırılabilir. Her üç tipte de, travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin giderilmesi ve kişinin normal yaşama sürecine adapte olması için kapsamlı ve uygun tedavi seçenekleriyle birlikte destekleyici çevresel faktörlerin de önemi büyüktür. Bununla birlikte, her TSSB vakasında yaşanan travmanın derinliğine ve kişinin kişisel durumuna bağlı olarak iyileşme süreci değişebilir. Bu nedenle travma sonrası stres bozukluğu genel bir kural olarak kişinin önceki travma olayının kapsamı ve etkilerine göre değişen sürelerde devam edebilir. TSSB Sürecindeki Yeniden Deneyimleme, Kaçınma Ve Aşırı Uyarılma Travma sonrası stres bozukluğu, birçok kişi için ciddi bir psikolojik sorundur. TSSB belirtileri, yeniden deneyimleme, kaçınma ve aşırı uyarılma olarak üç kategoride değerlendirilir. TSSB semptomları bir ay içinde ortaya çıkmazsa uzun vadeli bir TSSB olarak kabul edilir ve tedavisi için bir psikolog veya psikiyatristle görüşmek önerilir. Yeniden deneyimleme: Bu belirtiler kişinin olayı sürekli hatırlamasına neden olan rahatsız edici hatıraları içerir. Kişi zihninde tekrar tekrar olayı yaşar ve kabuslar görür. Kaçınma: Bu belirtiler kişinin olayla ilgili herhangi bir şeyden kaçınmasına neden olur. Kişi olayla ilgili konulardan ve olay hakkında konuşmaktan kaçınır.
Aşırı uyarılma: Bu belirtiler kişinin aşırı uyarılması sonucu ortaya çıkar. Kişi kolayca ürker ve panik atak geçirir, çabuk sinirlenir, uyku sorunları yaşar ve dikkatini odaklamakta zorlanır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kaç Ay Sürer?
TSSB belirtileri, kişiden kişiye farklılık gösterse de bir ay içinde ortaya çıkmazsa bu durum genellikle uzun vadeli bir TSSB olarak kabul edilir. TSSB, bazı insanlarda birkaç ay sürebilirken diğerlerinde yıllarca devam edebilir. Travma Sonrası Stres Bozukluğu belirtileri, travmanın şiddeti, kişinin stresle baş etme becerileri ve tedaviye erişimine bağlı olarak süreleri değişebilir. TSSB semptomları travma sonrası ilk birkaç ay içinde ortaya çıkabilir ve genellikle 1-3 ay içinde düzelirler. Ancak bazı insanlarda bu durum birkaç ay veya daha uzun bir süre boyunca yaşayabilirler. Bazı insanlar için TSSB semptomları kronikleşebilir ve yıllarca sürebilir. Bu durumda uzun süreli tedavi genellikle semptomların yönetilmesine ve kişinin işlevselliğini artırmaya yardımcı olabilir. TSSB belirtilerinin süresi kişiden kişiye farklılık gösterir ve herhangi bir tahmin yapmak zordur. Eğer birisi TSSB belirtileri yaşıyorsa bir psikiyatra başvurması ve doğru bir teşhis alması önemlidir. Tedavi semptomların süresi ve şiddeti ne olursa olsun, genellikle semptomların yönetilmesine yardımcı olur.
